• 1. Օրգանական և անօրգանական նյութեր, մակրո և միկրո տարրեր
  Օրգանական են այն նյութերը, որոնք քիմիական բարդ միացություններ են և որոնց մեջ կա ածխածին։
  Անօրգանական են կոչվում այն նյութերը, որոնց մեջ չկան ածխածին ջրածին կապեր, բայց նրանք քիմիական միացություններ են։
• 2. Ածխաջրեր, սպիտակուցներ դրանց կառուցվածքը և ֆունկցիաները
  Մարդու օրգանիզմում կա 30000 և ավել սպիտակուց, նրանք կազմված են 20 տեսակ ամինաթթուներից։ Նրանք իրարից տարբերվում են ձևերով և քանակով։Սպիտակուցների մոլեկուլները լինում են տարբեր` ծալքավոր և գնդաձև, նրանք նաև ունեն տարբեր մակարդակներ` առաջնային, երկրորդային, երրորդային, չորորդային։ Առաջնայինի ժամանակ ամինաթթուները միանում են իրար ինչ-որ ամինաթթվի և հարևան ամինաթթվի խմբերի ածխածնի և ազոտի կովալենտ կապի միջոցով:
• 3. Նուկլեյնաթթուներ և դրանց կառուցվածքը և ֆունկցիաները։
  Նուկլեինաթթուները դրանք քիմիական նյութեր են։ Որոնք ունեն ցածր մոլեկուլներ, որոնք կոչվում են նուկլեոիդներ։ Կա երկու տեսակ նուկլեինաթթու՝ Դնթ և Ռնթ, Դնթի հետ մեկտեղ առաջանում է ԻՌՆԹ։ Դնթ-ները հիմնականում տեղեկություն են հաղորդում մեր գենետիկայի և սպիտակուցների մասին։ Ինչպես նաև ԴՆԹ-ն ԻՌՆԹ-ի հետ մեկտեղ սինթեզում է սպիտակուց։ 
  
• 4. Տրանսկրիպցիա և տրանսլյացիա 
  ԴՆԹ-ն գտնվում է բջջի կորիզի մեջ։ ԴՆԹ-ն պետք է սինթեզի սպիտակուց, բայց բջջի անցքը ավելի նեղ է քան հենց ԴՆԹ-ն։ Այդ իս պատճառով ԴՆԹ-ի մեկ շղթաի կողքին առաջանում է նոր շղթա՝ ԻՌՆԹ, որը կրկնօրինակում է ԴՆԹ-ի մեկ շղթայի ինֆորմացիան և սինթեզվում է բջջից դուրս, այս ամենը կոչվում է՝ տրանսկրիպցիա։ Դրա հետ մեկ տեղ ԻՌՆԹ-ն սինթեզում է սպիտակուց, այս գործողությունը կոչվում է՝ տրանսլյացիա։

Սպիտակուցներ
Բջջի հիմնական օրգանական նյութերն են` սպիտակուցները, նյուկլեինաթթուները, ածխաջրերը, ճարպերը և փոքր մոլեկուլները` հորմոննեիը, բունակները, ամինաթթուները, նուկլեդիդները։ Բուսական բջջիջներում գերակշռվում են ածխաջրերը, իսկ կենդանական բջջիջներում սպիտակուցները։ Բջջի օրգանական նյութերից շատերը կենսաբանական պոլիմերներն են, որոնք կազմված են կրկրնվող կառույցներից։ Սպիտակուցները բաղկացաց են՝ Oից-թթվածնից, Cից-ածխացնից ու Nից-ազոտից և Hից-ջրածնից։ Սպիտակուցներից շատերը պարունակում են ծծմբի, տարբեր մետաղներ` երկաթ, ցինկ, պղինձ, ատոմ։ Բոլոր սպիտակուցների պոլիմորները ամինաթթուներն են։ Կենդանի օրգանիզմներում կան շատ սպիտակուցներ։ Մարդու օրգանիզմում կա տաս հազարավոր սպիտակուցների տեսակ։ Զարմանալին այն է, որ այդ մեծ քանակի սպիտակուցները ներկայացված են ընդամենը 20 տեսակի ամինաթթուներով։ Այնպես որ սպիտակուցները իրարից տարբերվում են քանակով ու տեսակով։ Սպիտակուցների մոլեկուլները տարբեր ձևերի են` պարուրաձև, ծալքավոր, կամ էլ գնդաձև, ընդորում նրանք ունեն տարբեր մակարդակներ` առաջնային, երկրորդային, երրորդային, չորորդային։ Առաջնային կառուցվածքի ժամանակ ամինաթթուները միանում են իրար, որեվէ ամինաթթվի և հարևան ամինաթթվի խմբերի C և Nի ` ածխածնի և ազոտի կովալենտ կապի միջոցով:

Վիտամիններ

Օրգանիզմ ներմուծված սննդանյութերի մեջ պարունակվում են նյութեր` վիտամիններ, որոնք անհրաժեշտ են նյութափոխանակության կարգավորման և բջիջների բնականոն կենսագործունեության համար: Վիտամինների քանակությունն ավելի շատ է բուսական օրգանիզմներում, սակայն որոշ վիտամիններ բավարար քանակությամբ կան նաև կենդանական ծագում ունեցող սննդամթերքում: Օրգանիզմի վիճակը վիտամինների բացակայության դեպքում կոչվում է ավիտամինոզ, անբավարարության դեպքում` թերվիտամինոզ. իսկ հավելյալ քանակի դեպքում՝ գերվիտամինոզ: Գերվիտամինոզի  դեպքում խիստ արագանում են նյութափոխանակության գործընթացները կամ շեղվում մեկ այլ ուղղությամբ: Սննդի միջոցով վիտամինների ընդունումը նպաստում է ֆերմենտների և այլ կենսաբանական ակտիվ նյութերի առաջացման գործընթացին: Դրանց անվանումը տրվում է լատիներեն լեզվի գլխատառերով՝ A,B,C,D և այլն: Վիտամինները բաժանվում են 2 խմբի` ջրալույծ և ճարպալույծ: Ճարպալույծ են A,D,E,K վիտամինները, իսկ ջրալույծ՝ B և C: A վիտամինը՝ անհրաժեշտ է լիարժեք տեսողության և օրգանիզմի բնականոն աճի համար: A վիտամինի անբավարարության հիմնական ախտանիշներից է գիշերային կուրությունը: Բացի այդ դանդաղում է աճը, ընկնում է դիմադրողականությունը, զարգանում են մաշկային հիվանդություններ: A վիտամինը պարունակվում է կենդանական ծագման մթերքում՝ կենդանիների և ձկների լյարդում, խավիարում, ձկան յուղում, կարագում և յուղում, կաթնամթերքում, ձվի դեղնուցում: Դրանցով հարուստ են գազարը, լոլիկը, կարմիր տաքդեղը, կանաչ սոխը, թրթնջուկը, հազարը, մասուրը, ծիրանը, չիչխանը, արոսենու պտուղները և այլն:

Նուկլեինաթթուներ
Նուկլեինաթթուները պոլիմերներ են, որոնց մոնոմերները կոչվում են նուկլեոտիդներ։ Բջջում կան երկու տեսակի նուկլեինաթթուներ՝ ԴՆԹ և ՌՆԹ։ ԴՆԹ – ի մոլեկուլն իրենից ներկայացնում է երկու՝ մեկը մյուսի շուրջը ոլորված թելեր։ Որոնցից յուրանքաչյորը պոլիմեր է, որի մոնոմերներն են նուկլեոտիդները։Նուկլեոտիդը միացություն է կազմված երեք նյութից՝ ազոտական որոշակի տեսակի հիմքից, ածխաջրից և ֆոսֆորական թթվից։ ԴՆԹ – ի մոլեկուլն տարբերում է 4 տեսակ նուկլեոտիդներ, որոնցում ածխաջուրը և ֆոսֆորական թթուն միանման են, և դրանք իրարից տարբերվում են միայն ազոտական հիմքերով։ ՌՆԹ – ն իր կառուցվածքով նման է ԴՆԹ – ի մեկ շղթային։ ՌՆԹ – ի նուկլեոտիդներումա ածխաջուրը ռիբոզն է։ Բջջում կան ՌՆԹ – ի մի քանի տեսակներ։ Դրանք են՝ փոխադրող ՌՆԹ – ն, որոնք չափերով ամենափոքրն են և իրենց են կապում ամինաթթուները և փոխադրում սինթեզի վայրը։ Մյուսը տեղեկատվական ՌՆԹ – ներն են։ Դրանք ԴԹՆ – ից սպիտակուցի կառուցվածքային մասին տեղեկատվությունը փոխանցում են սպիտակուցի սինթեզի վայրը։ Մյուսն էլ ռիբոսոմային ՌՆԹ – ներն ունեն ամենամեծ մոլեկուլները և սպիտակուցի հետ միասին ձևավորում են ռիբոսոմներ։ Նուկլեինաթթուների հիմնական ֆունկցիան սպիտակուցների կառուցվածքի մասին տեղեկատվության պահպանումն է, հաջորդ սերնդների փոխանցումը, ինչպես նաև սպիտակուցների սինթեզի իրականացումը։

Անսեռ բազմացման եղանակ
Անսեռ բազմամման ժամանակը օրգանիզմները առաջացնում են գենետիկորեն կրկնօրինակներ, առանց այլ օրգանիզմի գենետիկական միջամտության: Տվյալ օրգանիզմները սովորաբար տարբեր սեռե չուն են ու կարող են բաժանվել երկու կամ ավել կրկնօրինակների: Բույսերի մեծամասնությունը, հիմնականում բազմանում է անսեռ եղանակով, մրջյունների Mycocepurus smithii տեսակը հավանաբար բազմանում է միայլ այս ձևով:
Կան տեսակներ, որ կարող են բազմանալ և՛ անսեռ, և՛ սեռակական ճանապարհով նույնպես, նրանք են՝ հիդրաները, խմորասկները և մեդուզաները: Օրինակ բույսերի մեծ մասը կարող է բազմանալ վեգետատիվ եղանակով նույնպես, վեգետատիվը դա բազմացումն է առանց սերմերի և սպորների, բայց նրանք կարող են բազմանալ սեռական ճանապարհով նույնպես: Հատկապես բակտերիաները կարող են փոխանակել գենետիկական տեղեկատվությունը կոնյուգացիայի միջոցով: Անսեռ բազմացման այլ եղանակներ են կուսածնությունը կամ պարթենոգենեզը, հատվածավորումը և սպորառաջացումը, որը ներառում է միտոզ։ Պարթենոգենեզը բնական ճանապարհով տեղի է ունենում շատ տեսակների մոտ, այդ թվում՝ ցածրակարգ բույսեր, անողնաշարավորներև ողնաշարավորներ: Անսեռ բազմացում է հաճախ համարվում նաև հերմաֆրոդիտ տեսակների բազմացման այն ձևը, երբ տեղի է ունենում ինքնաբեղմնավորում։

Սեռական բազմացման եղանակ
Սեռական բազմացումը կենսաբանական գործընթաց է, որի ժամանակ նոր օրգանիզմն առաջանում է երկու օրգանիզմների ժառանգական տեղեկատվության միաձուլման հետևանքով։ Սեռական բազմացումն սկսում է մեյոզով, որը բջիջների բաժանման հատուկ մասնագիտացված եղանակ է։ Երկու ծնողական օրգանիզմներից յուրաքանչյուրը ստեղծում է հապլոիդ քրոմոսոմների հավաքակազմ ունեցող գամետներ։ Օրգանիզմների մեծամասնությունը ձևավորում է երկու տեսակի գամետներ։ Այս անիզոգամետ տեսակների մոտ սեռերը տարբերակվում են արականի և իգականի։ Իզոգամ տեսակների մոտ գամետները միանման են, բայց կարող են ունենալ տարբեր հատկանիշնեոր կամ տարբեր անուններ։ Օրինակ՝ կանաչ ջրիմուռի մոտ, կան այսպես կոչված «դրական» և «բացասական» գամետներ։ Կենդանիների մեծամասնությունը, այդ թվում մարդը և բույսերը բազմանում են սեռական ճանապարհով։ Սեռական ճանապարհով բազմացող օրգանիզմները ամեն հատկանիշի համար ունեն տարբեր գեներ՝ ալելներ։ Սերունդը ժառանգում է ամեն հատկանիշի համար մեկ ալել՝ յուրաքանչյուր ծնողից։ Այսպիսով, սերունդը ունենում է ծնողական հատկանիշների ամբողջությունը։ Կարծում են, որ սեռական բազմացումը թույլ է տալիս, որ ոչ նպաստավոր ալելները չդրսևորվեն։

Գոյություն ունի ավելի քան 30 000 սպիտակուց, որոնք հենց կազմված են այն 20 ամինաթթուներից։ Նրանք ինչպես այբուբենը ունեն իրենց տեղերը, և կազմում եմ ճիշտ հերթականությամբ շղթա։ Եթե ամինաթթուներ կազմում են ճիշտ հերթականությամբ շղթա ապա այդպես ենք իմանում տվյալ սպիտակուցի կառուցվածքը։ Եթե ամինաթթուները դասվորվեն սխալ հերթականությամբ, դա կլինի անպետք շղթա։ Բջջի ներսում ամինաթթուն սպիտակուցի մեջ ներծծելու մի մեծ բջիջ՝ դնթ։ Դնթ-ի պաշտպանված բարույրը ունի շատ հարուստ ինֆորմացիա։

1. Օրգանական և անօրգանական նյութեր, մակրո և միկրո տարրերՕրգանական են այն նյութերը, որոնք քիմիական բարդ միացություններ են և որոնց մեջ կա ածխածին։Անօրգանական են կոչվում այն նյութերը, որոնց մեջ չկան ածխածին ջրածին կապեր, բայց նրանք քիմիական միացություններ են։ 2. Ածխաջրեր, սպիտակուցներ դրանց կառուցվածքը և ֆունկցիաներըՄարդու օրգանիզմում կա 30000 և ավել սպիտակուց, նրանք կազմված են 20 տեսակ ամինաթթուներից։

ՍպիտակուցներԲջջի հիմնական օրգանական նյութերն են` սպիտակուցները, նյուկլեինաթթուները, ածխաջրերը, ճարպերը և փոքր մոլեկուլները` հորմոննեիը, բունակները, ամինաթթուները, նուկլեդիդները։ Բուսական բջջիջներում գերակշռվում են ածխաջրերը, իսկ կենդանական բջջիջներում սպիտակուցները։ Բջջի օրգանական նյութերից շատերը կենսաբանական պոլիմերներն են, որոնք կազմված են կրկրնվող կառույցներից։ Սպիտակուցները բաղկացաց են՝ Oից-թթվածնից, Cից-ածխացնից ու Nից-ազոտից և Hից-ջրածնից։ Սպիտակուցներից շատերը պարունակում են ծծմբի, տարբեր մետաղներ` երկաթ, ցինկ, […]

Անսեռ բազմացման եղանակԱնսեռ բազմամման ժամանակը օրգանիզմները առաջացնում են գենետիկորեն կրկնօրինակներ, առանց այլ օրգանիզմի գենետիկական միջամտության: Տվյալ օրգանիզմները սովորաբար տարբեր սեռե չուն են ու կարող են բաժանվել երկու կամ ավել կրկնօրինակների: Բույսերի մեծամասնությունը, հիմնականում բազմանում է անսեռ եղանակով, մրջյունների Mycocepurus smithii տեսակը հավանաբար բազմանում է միայլ այս ձևով:Կան տեսակներ, որ կարող են բազմանալ և՛ անսեռ, և՛ […]

ոչ բջջային կառուցվածք ունեցող հարուցիչ, որը բազմանում է միայն կենդանի բջիջների ներսում։ Վիրուսները վարակում են կյանքի բոլոր բջջային ձևերը՝ կենդանիներից ու բույսերից մինչև բակտերիաներ և արքեաներ։

HIV-1 ռետրովիրուսը

Բալթիմորյան VI խմբում դասակարգված ռետրովիրուսներն ունեն յուրօրինակ և զարմանահրաշ կյանքի փուլ։ Դրանք մեզ համար հատուկ կարևորություն ունեն, քանի որ ձերքբերովի իմունային անբավարություն համախտանիշ կամ ՁԻԱՀ առաջացնող վիրուսը՝ մարդու իմունային անբավարարության վիրուսը (ՄԻԱՎ), ռետրովիրուս է։

Ռետրովիրուսի գենոմը կազմված է միաշղթա ՌՆԹ-ից։ Յուրաքանչյուր վիրուսային մասնիկ պարունակում է ՌՆԹ-ի երկու պատճեն։ ՌՆԹ-ն պետք է հետադարձ տրանսկրիպտազ ֆերմենտով փոխակերպվի երկշղթա ԴՆԹ-ի՝ այդպիսով շրջելով բջիջներում տեղեկույթի բնականոն՝ ԴՆԹ-ՌՆԹ-սպիտակուց հոսքը։

Երկշղթա ԴՆԹ-ն մտնում է տեր բջջի բջջակորիզի մեջ և ինտեգրազ ֆերմենտի միջոցով ներմուծվում է տիրոջ գենոմում։ Վիրուսի ԴՆԹ-ն դառնում է տիրոջ գենոմի մշտական մասը և կոչվում է պրովիրուս։ Վերջինիցս տրանսկրիպցիայի միջոցով սինթեզվում է ի-ՌՆԹ։ Տրանսլյացիայի արդյունքում ի-ՌՆԹ-ից կարող են սինթեզվել վիրուսի սպիտակուցներ կամ կարող են պահպանվել և հայտնվել նոր առաջացած վիրուսային մասնիկներում՝ որպես գենոմ։ Վիրուսային մասնիկները այնուհետև հավաքվում են և պատռելով բջիջը՝ դուրս են գալիս դրանից։

Ստորև տրված տրամագրում ցուցադրված են HIV-1 վիրուսի կյանքի փուլերը։ Վերջինս ՄԻԱՎ վարակի հիմնական հարուցիչն է։

ՄԻԱՎ-ի դեմ պայքարող դեղամիջոցները ՄԻԱՎ-ի պարբերաշրջանի տարբեր փուլերում արգելակում են վիրուսի ռեպլիկացիան։ Նշված դեղամիջոցները ներառում են․

Միաձուլման արգելակիչներ․ արգելակում են ՄԻԱՎ-ի պատյանի միաձուլումը տեր բջջի բջջաթաղանթի հետ։

Հետադարձ տրանսկրիպտազ ֆերմենտի արգելակիչներ․ արգելակում են ՌՆԹ պարունակող գենոմի փոխարկումը երկշղթա ԴՆԹ-ի

Ինտեգրազ ֆերմենտի արգելակիչներ․ արգելակում են վիրուսային ԴՆԹ-ի ներմուծումը տեր բջջի գենոմում։

Պրոտեազ ֆերմենտի արգելակիչներ․ արգելակում են վիրուսի սպիտակուցների մշակումը։

Տարբեր դեղամիջոցներ պարունակող «կոկտեյլները» սովորաբար վարակի աճի կանխման և վիրուսի տարածման մակարդակը ցածր պահելու համար ամենաարդյունավետ միջոցներն են։ Կարող ես սովորել, թե ինչու է դա պատահում Վիրուսների էվոլյուցիա հոդվածում։

ՄԻԱՎ-ի և ՁԻԱՀ-ի ախտանշանների, բուժման և կանխարգելման մասին ավելի շատ տեղեկույթ ստանալու համար տե՛ս ՄԻԱՎ և ՁԻԱՀ առողջության և բժշկության բաժինը։

սպիտակուցները բարդ օրգանական նյութեր են, որոնք կարևոր գործառույթներ են կատարում բջջում, դրանք հսկա պոլիմերային մոլեկուլներ են, որոնց մոնոմերները ամինաթթուներ են։ Յուրաքանչյուր ամինաթթու ունի կարբոքսիլ խումբ (COOH) և ամինային խումբ (NH²); թթվային և հիմնային խմբերի առկայությունը մեկ մոլեկուլում որոշում է դրանց բարձր ռեակտիվությունը: Միացված ամինաթթուների միջև գոյություն ունի քիմիական կապ, որը կոչվում է պեպտիդ, և արդյունքում մի քանի ամինաթթուների միացությունը կոչվում է պեպտիդ: Բնության մեջ հայտնի են ավելի քան 150 տարբեր ամինաթթուներ, սակայն միայն 20-ն են սովորաբար մասնակցում կենդանի օրգանիզմների սպիտակուցների կառուցվածքին: 

Первичная структура белка обусловлена пептидными связями вторичная представляет спираль с водородными связями третичная более тугая спираль сульфидными вязами – глобула белки начинают выполнять свои функции четвертичная объединяет несколько глобул

Սպիտակուցներն իրենց ունեցած սննդանյութերն են երեք հիմնական դեր մարմնում

.Դեր էներգետիկ, Դրանք անհրաժեշտ են մեր մարմնի պատշաճ գործունեության համար:

.Դերը kostruzione, Նրանք մասնակցում են բոլորի ստեղծմանը կենդանի հյուսվածքներ մարմնի, ինչպես նաև ալ մաշկի նորացում, մազերը, եղունգները …

.Դեր ֆունկցիոնալ, Դրանք անգնահատելի օգնություն են օրգանիզմի պաշտպանություն հիվանդությունների դեմ

Կենդանի օրգանիզմներում սպիտակուցների գործառույթները բազմազան են։ Սպիտակուց ֆերմենտները կատալիզում են օրգանիզմում ընթացող կենսաքիմիական ռեակցիաները և կարևոր դեր են խաղում նյութափոխանակության մեջ։ Որոշ սպիտակուցներ կատարում են կառուցվածքային և մեխանիկական գործառույթ՝ առաջացնելով բջջային կմախքը:

Մարսողության գործընթացում սննդի մեջ պարունակվող սպիտակուցները քայքայվում են մինչև ամինաթթուներ, որոնք հետագայում օգտագործվում են սպիտակուցի կենսասինթեզում՝ օրգանիզմի սեփական սպիտակուցների սինթեզի համար, կամ քայքայման գործընթացը շարունակվում է էներգիա ստանալու համար։

Կենդանի օրգանիզմներում մեծ է թթվածնի, ածխածնի , ազոտի և ջրածնի քանակությունը: Դրանք կոչվում են մակրոտարրեր:Քիչ են ծծմբի, ֆոսֆորի, քլորի,կալիումի, մագնեզիումի, նատրիումի, կալցիումի և երկաթի պարունակությունը:Մյուս բոլոր տարրերը բջջում պարունակվում են չնչին քանակություններով , թեև դրանցից որոշ տարրեր օրինակ՝ ցինկը, պղինձը, յոդը և ֆտորը շատ կարևոր են բջջի կենսագործունեության համար: Դրանք մտնում են տարբեր օրգանական միացությունների` ֆերմենտների, վիտամինների, հորմոնների կազմի մեջ և պայմանավորում են դրանց կենսաբանական ակտիվությունը: Կենդանի օրգանիզմներում պարունակվում են շատ օրգանական նյութեր, որոնք բնորոշ են միայն այդ օրգանիզմներին: Բջջի կազմում ամենամեծաքանակ ու ամենատարածված անօրգանական նյութը ջուրն է: Ջուրը որոշում է բջջի ֆիզիկական հատկությունները:Կան դեպքեր էլ երբ ջուրը որոշում է նաև քիմիական հատկությունները:Ջուրը լուծիչ է, որում լավ լուծվող նյութերը կոչվում են հիդրոֆիլ: Դրանցից են շատ անօրգանական աղերը, թթուները, հիմքերը, իսկ օրգանական նյութերից` որոշ ածխաջրեր կամ սպիտակուցներ և այլն: Սակայն կան նաև շատ նյութեր, որոնք վատ են լուծվում կամ չեն լուծվում ջրում: Դրանք կոչվում են հիդրոֆոբ նյութեր:Բջջի անօրգանական նյութերից են նաև զանազան աղերը, որոնք գտնվում են կամ լուծված ձևով, կամ պինդ, անլուծելի վիճակում:Բջջում պարունակվող լուծելի աղերը կարևոր գործոն են նաև բջջի ներքին միջավայրի ռեակցիան պահպանելու խնդրում: